Gezonde Zorg
Organisatie en financiering van een kosteneffectieve,
patiënt- en zorgverlenersvriendelijke en faire zorg
Op 1 januari 2014 is, na een jaar uitstel, het recht op een plaats in een verzorgingshuis afgeschaft voor ouderen die een indicatie zorgzwaartepakket (Zzp) 3 hebben. Ze zijn in jargon geëxtramuraliseerd. Er zijn in totaal 10 zorgzwaartepakketten. De pakketten variëren van enige begeleiding tot opname in een instelling voor palliatief-terminale zorg (palliatief = symptoomverlichtend).
De conditie van ouderen met een Zzp 3-indicatie kenmerkt zich door serieuze beperkingen en gebreken, en staat uitgebreid beschreven op pagina 10 van dit 2011-indicatiedocument van het ministerie van VWS. Samengevat heeft deze groep ouderen:
Men heeft dus semi-intensieve zorg nodig, en de indicatiestelling zelf is niet veranderd sinds 2011. De genoemde Zzp's zijn slechts geëxtramuraliseerd.
De extramuralisatie is weliswaar per 1-1-2014 ingegaan, maar het wetsvoorstel daartoe werd al opgesteld door het demissionaire kabinet-Rutte I. De toenmalige staatssecretaris van VWS Veldhuijzen van Zanten-Hyllner (CDA) schreef op 12 september 2012 een brief aan de Tweede Kamer waarin het volgende te lezen was:
"In het begrotingsakkoord 2013 is de maatregel aangekondigd om de lichte zorgzwaartepakketten (Zzp 1 t/m 3) voor nieuwe cliënten per 1 januari 2013 te extramuraliseren. Nieuwe cliënten behouden ook in 2013 hun recht op zorg, maar worden in plaats van in een instelling in hun eigen omgeving geholpen, en krijgen een indicatie voor extramurale zorg in functies en klassen. Dit sluit aan bij het concept van zorg in de buurt, en speelt in op de wens van de cliënt om zolang mogelijk [in] eigen huis verzorgd te worden."
Dat moge een valide redenering lijken maar dat is het niet. Het feit dat ouderen zelf langer thuis willen blijven wonen klopt op zich. Het aantal ouderen in verzorgingshuizen neemt zelfs al decennia lang sterk af, in relatieve zin zelfs zeer sterk:
Dan is het niet nodig zijn om ook nog de genoemde Zzp-rechten af te schaffen. Weliswaar kent Nederland een sterk vergrijzende leeftijdsopbouw (pop-up; zie verder voor opties hoe dat financieel op te vangen), maar dat maakt de redenering nog niet logisch. Verder mag Zzp 3 niet "licht" genoemd worden en wordt het "recht op zorg" de facto sterk beperkt.
Iets verderop schreef de staatssecretaris:
"Met de extramuralisering van de lichtere zorgzwaartepakketten wordt bevorderd dat cliënten langer de regie over eigen leven kunnen voeren, en er een meer gevarieerd extramuraal woon- en zorgaanbod zal gaan ontstaan."
Dat zijn een eufemisme en een verkeerde gevolgtrekking in één zin:
De staatssecretaris meldde ook nog dat ze overleg had gehad met o.a. de cliëntenorganisaties en gemeenten, en dat die ermee instemden. Maar die waren dan kennelijk niet bij de les en/of te gedienstig. De enige logische redenering — die tot een heel andere politiek zou hebben geleid — is de volgende:
"Ouderen willen steeds langer thuis blijven wonen. Die wens respecteer ik niet alleen, maar levert ook een forse besparing op de rijksuitgaven aan verzorgingshuiszorg op. Om de vervulling van die wens ook mogelijk te maken zal ik, gezien de sterk stijgende vergrijzing, het WMO-budget voor de gemeenten verhogen.
Per saldo levert dat nog steeds een besparing op. De kosten voor een oudere in een verzorgingshuis zijn immers vele malen hoger dan voor een oudere die nog thuis woont. Voor die ouderen die redelijkerwijs niet meer thuis kunnen of zouden moeten wonen blijft opname in een verzorgingshuis onveranderd mogelijk.
Er is echter ook reden tot bezorgdheid over de ouderenzorgkosten in zijn algemeenheid, omdat Nederland de piek van de vergrijzingsgolf nog lang niet bereikt heeft, en er na de piek nauwelijks nog een dal komt, door de ontgroening.
Om dat te kunnen financieren adviseer ik u dringend in te stemmen met een of beide voorstellen van de ministers van Sociale Zaken en Financiën om:
De lezer vergeve me het doortrekken van de redenering. En er waren helemaal niet zulke voorstellen. Althans qua koppelingsvoorstel niet met terugwerkende kracht en niet aan de gehele vergrijzende leeftijdsopbouw (pop-up). Alleen aan de levensverwachting, als dat voorstel er al was. Ook was — en is — er geen sprake van verhoging van de pensioenpremie, zelfs van verlaging. Verder was er ook niet zo'n voorstel m.b.t. de uitkeringsproblematiek.
Zorgbeschouwingen dienen evenwel de gevolgen in hun diverse aspecten in acht te nemen. Dat gedaan en een reële financieringsmethode aangereikt hebbende, moet de conclusie luiden dat het extramuraliseren onnodig was, en qua in ieder geval Zzp 3 onverantwoord.
(Zie voor meer over de ouderenzorg de gelijknamige pagina, Zorgsparen en De Participatiesamenleving.)
*Men kan dat gegeven er op de volgende manieren bij betrekken:
Punten 3, 4 en 5 dienen in zijn algemeenheid beperkt te worden tot banen die direct of via de werkgever gefinancierd worden door de rijks- of lokale overheden, en in deze context tot banen in de zorg in het bijzonder. Mengvormen en per deelsector verschillende toepassingen zijn uiteraard ook mogelijk. Een en ander zou landelijk geregeld moeten worden, omdat gemeentelijke verschillen om verschillende redenen ongewenst zijn, en gemeentelijk maatwerk met de bovenstaande opties zeer goed mogelijk is.
Indien een of meer maatregelen per saldo geld zouden kosten zou ter compensatie daarvan de inkomstenbelasting op de hoge inkomens verhoogd moeten worden.
Voor meer informatie over de versienummering, zie Introductie. De woordafbreking op deze site is geautomatiseerd, wat fouten kan opleveren. Voor contactinformatie zie Colofon/contact/CV. Deze site is gecreëerd door Frank Conijn.